නීතා නෙළුන්දෙණිය අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කයේ එප්පාවල නව ගම්මානයේ (නව ගම්මානයේ) පදිංචි 55 හැවිරිදි තිදරු මවකි. ඇය බිම් මට්ටමේ සිවිල් සමාජ ක්‍රියාකාරිනියක් සහ ව්‍යවසායිකාවක් වන අතර ප්‍රජා වැඩ සඳහා තම ගමේ ප්‍රසිද්ධ කාන්තා නායිකාවකි.
ඇය ගොවි පවුලක දරුවන් හත් දෙනාගෙන් වැඩිමලා ලෙස මැදවච්චියට වයඹ දෙසින් කිලෝමීටර් 35ක් ඔබ්බෙන් වූ දුෂ්කර ගමක අඩු ආදායම්ලාභී පවුලක උපත ලැබුවාය. දුප්පත් පවුලට දරාගත හැකි වූයේ වැඩිමහල් දියණියගේ අධ්‍යාපනයේ බර පමණි. එහෙයින් ඇය සාමාන්‍ය පෙළ විභාගය සමත්ව දිගටම ඉගෙන ගත්තාය. උසස් පෙළ විභාගයට සූදානම් වන විට වසර ගණනාවක් පුරා පැවති නියඟය හේතුවෙන් පවුල තවත් දිළිඳු වූ අතර රැකියාව සඳහා මන්නාරමේ රජයට අයත් කජු ගොවිපලකට යාමට ඇගේ මව්පියෝ තීරණය කළහ. ඇය ඇතුළු මුළු පවුලම කුඩා වැටුපක් වෙනුවෙන් දුෂ්කර තත්වයන් විඳදරා ගනිමින් ගොවිපලේ වැඩ කරමින් ජීවත් වූහ.
දෙමළ ඊළාම් විමුක්ති කොටි සංවිධානයේ (එල්ටීටීඊ) කැරලිකාර ක්‍රියාකාරකම් ව්‍යාප්ත වූ දෙමළ ආධිපත්‍ය සහිත ගම්මානවලින් මෙම ගොවිපොළ වටවී තිබුණි. නීතාගේ පවුල සහ තවත් බොහෝ කම්කරු පවුල් වාර්ගික සිංහල විය. එය ශ්‍රී ලංකාවේ ජනවාර්ගික ප්‍රජාවන් අතර ආතතීන් තීව්‍ර වෙමින් තිබුණු සමයයි.
පාසලෙන් ඉවත් වූ පසු නීතා ගොවිපළේ පාසලේ තාවකාලික ගුරුවරියක් ලෙස සේවය කළාය. ඇය විවාහ වී 1990 වන විට දරුවන් තිදෙනෙකු සිටි අතර ත්‍රස්තවාදීන්ගේ තර්ජන හේතුවෙන් රාත්‍රී කාලයේ කුඩා දරුවන් සමඟ කැලෑවල සැඟවී සිටීමට පුරුදුව සිටියාය. දිනක් ත්‍රස්තවාදීන් ගොවිපළ වටකර එවකට කැරලිකරුවන් විසින් අර්ධ වශයෙන් පාලනය කළ එම ප්‍රදේශයෙන් වහාම පිටව යන ලෙස ඔවුන්ට නියෝග කළහ.
ජීවිතාරක්ෂාව සඳහා, ඔවුන් අතට ගත හැකි ඕනෑම දෙයක් රැගෙන වහාම ගොවිපලෙන් පිටව ගිය නමුත් කැරලිකරුවන් ඔවුන්ගේ බයිසිකල්, ස්වර්ණාභරණ වැනි සරල වටිනා දේ පවා ගෙන යාමට ඉඩ දුන්නේ නැත. දරුවන් සමඟ නියඟයට හසු වූ වනාන්තරය මැදින් ඇවිද ගිය ඔවුහු සවස් වන විට විලච්චිය නගරයට පැමිණියහ. එතැන් සිට අභ්‍යන්තරව අවතැන් වූ පවුල් ලෙස තැනින් තැනට සංක්‍රමණය වූ ඔවුහු අවසානයේ ඔවුන් දැන් ජීවත් වන නව ගම්මානයේ පදිංචි වූහ.
උගත් අතළොස්සෙන් කෙනෙකු ලෙස, නීතා ස්වභාවිකවම ප්‍රජාවේ නායකයෙකු බවට පත් වූ අතර ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් සහ ප්‍රජා සංවර්ධනය සඳහා සටන් කිරීමට ජනතාව බලමුලු ගැන්වීමට ඇය නායකත්වය දුන්නාය. තම සැමියාගේ හදිසි අතුරුදන්වීම නිසා නීතා දැඩි දුෂ්කරතාවන්ට මුහුණ දුන්නාය. දරුවන් දෙදෙනා බලාගන්නා අතරේ ඔහු සිටින තැන සොයන්නට ඇය වෙහෙසුණාය. දිළිඳුකම තිරසාර ලෙස පිටුදැකීමේ මාර්ගය වූ ඔවුන්ගේ අධ්‍යාපනයට ඇය සැමවිටම මුල් තැන දුන්නාය. මේ අතර ඇය තම ගමේ පෙර පාසල් ගුරුවරියක් ලෙසත් සෞඛ්‍ය සහායිකාවක් ලෙසත් ස්වේච්ඡාවෙන් සේවය කළාය.
ප්‍රජා නායකයෙකු ලෙස, නීතා රාජ්‍ය කාර්යාල, රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන සහ අනෙකුත් සංවර්ධන හවුල්කරුවන් සමඟ සම්බන්ධතා ගොඩනගා ගත්තාය. ඇය ප්‍රජා සංවර්ධනය සඳහා ඔවුන්ගේ සහයෝගය සාර්ථක ලෙස බලමුළුගැන්වුවාය. කිසිවකුගේ පිළිගැනීමට ලක් නොවූ අසරණයන්ගේ වාසස්ථානයක් ලෙස කලක් අසල්වාසීන් විසින් කොන් කරන ලද කඳවුර, දැන් ප්‍රජා සංවර්ධනය වෙනුවෙන් ඇය නායකත්වය දුන් උද්දේශනයේ ප්‍රතිඵල ලෙස ලබා ගත් පහසුකම් සහිත සංවර්ධනය වෙමින් පවතින ගම්මානයකි. ගමේ නම නව ගම්මානය ලෙස වෙනස් කිරීම පිටුපස සිටියේ නීතාය.
නීතාගේ පෞද්ගලික ජීවිතය ඇගේ සමාජයේ සංවර්ධනය සංකේතවත් කරයි. ඇගේ පුතා විශ්ව විද්‍යාලයකින් උපාධිය ලබා දැන් වෘත්තීය ප්‍රජා සේවකයෙකු ලෙස සේවය කරයි. ඇගේ දියණිය හෙදියක ලෙස පුහුණුව ලැබුවාය. ඇය මානසික සුවයෙන් නොසිටි තම සැමියා සොයාගෙන ඔහු සුව කිරීම සඳහා මනෝ සමාජීය සහාය සම්බන්ධීකරණය කළාය. ඔවුන් තම ජීවනෝපාය සඳහා කුඩා කඩයක් පවත්වාගෙන යන අතර ඇය ප්‍රජා සේවය සඳහා වැඩි කාලයක් කැප කරයි. ඇය දැන් ප්‍රමුඛ පෙළේ මානව හිමිකම් ආරක්‍ෂකවරියක් වන අතර නව ගම්මානය අවට ගම්මාන රැසක පදිංචිකරුවන් ඇයගේ සේවය අපේක්ෂා කරයි. ඇය සිය ප්‍රජා සේවය වෙනුවෙන් සම්මාන ද දිනාගෙන ඇති අතර දැන් වඩාත් ජවසම්පන්න ලෙස සිය කාර්යය කරගෙන යයි.
